Minerały i witaminy najlepsze dla twoich zębów – czym grożą ich niedobory? Opublikowano 8 lutego 2019

Wapń

Odpowiednia kombinacja składników mineralnych wzmocni zęby. Jednym z kluczowych jest wapń, minerał, który w 99 proc. zmagazynowany jest w naszych kościach i zębach. W zębach wapń występuje jako "hydroksyapatyt", składający się  zarówno z wapnia, jak i fosforanu. Stanowi on rodzaj rusztowania zapewniającego wytrzymałość mechaniczną kościom i zębom.

- Wapń i fosfor są podstawowym materiałem budulcowym naszych kości i zapewniają charakterystyczną twardą strukturę zębom. Wapń, zresztą podobnie jak fosfor, nie jest wytwarzany w organizmie i dlatego jego ilość zależy ściśle od naszej diety – wyjaśnia lek. stom. Marcin Kopeć  z gabinetu Stankowscy & Białach Stomatologia w Poznaniu.

Najlepszym źródłem wapnia są produkty mleczne np. mleko, sery, jogurty, ale też migdały, sardynki, szpinak, brokuły czy zielona fasolka.  Zaleca się, aby dzienne spożycie dla osób dorosłych wynosiło 1000mg wapnia, w okresie intensywnego wzrastania u dzieci i młodzieży zalecana ilość to 800 - 1200 mg/dzień. 

Czym grozi niedobór? Hipokalcemią, czyli niedoborem wapnia w organizmie, co będzie miało negatywne skutki przede wszystkim dla struktur kostnych. W efekcie grozi nam osteoporoza (stan chorobowy, w którym kości stają się kruche i podatne na złamania) lub osteopenia (charakteryzuje się zmniejszeniem gęstości kości, co może prowadzić do rozwoju osteoporozy). Niedobór wapnia (z fosforem) może skutkować osłabieniem zębów, ich ruchomością oraz przedwczesną utratą, mniejszą wytrzymałością kości szczęki, a także ciężkimi chorobami przyzębia.

Niedobory wapnia w diecie mogą występować m.in. u osób w podeszłym wieku, kobiet po menopauzie, niemiesiączkujących, wegan, osób z nietolerancją laktozy lub alergią na mleko krowie.

Witamina D

Niezbędna dla prawidłowego wchłaniania wapnia i fosforu z przewodu pokarmowego, a co za tym pełni kluczową rolę w mineralizacji zębów m.in. rozwoju szkliwa. Witamina D jest również prekursorem powstawania peptydów przeciwbakteryjnych, które pomagają kontrolować bakterie odpowiedzialne za próchnicę czy choroby dziąseł, w ten sposób wspomagając naturalne mechanizmy obronne w jamie ustnej.

Witaminę D organizm może wytwarzać sam poprzez ekspozycję na promienie słoneczne. W innym wypadku musimy ją suplementować lub dostarczać z pożywieniem. Wit. D znajdziemy m.in. w tłustych morskich rybach m.in. łososiu, makreli, żółtkach jajek, wątróbce lub pełnotłustych produktach mlecznych.

Czym grozi niedobór? - Braki witaminy D, która jest naturalnym silnym „antybiotykiem” mogą skutkować słabszą odpornością i większą ilością infekcji, również jamy ustnej – wyjaśnia stomatolog.  Symptomem niedoboru może być m.in. niedorozwój szkliwa i zębiny, opóźnione wyrzynanie się zębów oraz ich wypadanie, większa skłonność do próchnicy zębów oraz choroby dziąseł. Niedobory w diecie mogą występować m.in. poprzez choroby nerek lub dietę wegańską.

Magnez

Magnez pomaga regulować poziom wapnia, przyczynia się do prawidłowego rozwoju szkliwa oraz wzmacnia zęby, redukując problem ubytków próchniczych. Bierze również udział w aktywacji witamin z grupy B i D.

Ponadto jest to makroelement niezbędny do ponad 300 reakcji biochemicznych, które wspomagają nasze zdrowie i zapewniają prawidłową pracę układu odpornościowego. Dzięki temu nasz organizm jest mniej narażony m.in. na rozwój stanów zapalnych dziąseł. Najlepsze źródła magnezu to m.in. pestki dyni, surowe kakao, otręby pszenne, płatki owsiane, kasza gryczana, orzechy laskowe i banany.

Czym grozi niedobór? Magnez to ważny składnik naszej diety, więc jego niedobór może powodować wiele zaburzeń ogólnoustrojowych m.in. zaburzeń rytmu serca, nagłych skurczów mięśni czy problemów z koncentracją. W obszarze jamy ustnej mogą wystąpić stany zapalne tkanki dziąseł i większa skłonność do chorób przyzębia.

Żelazo

Jego braki skutkujące anemią powodują, że do zębów nie jest dostarczana odpowiednia ilość składników odżywczych,  stają się więc podatne na próchnicę i choroby dziąseł. Możemy mieć większą skłonność do owrzodzeń i schorzeń języka, ponieważ żelazo jest ważne dla zdrowia tkanki mięśniowej tego organu. Przy niedoborze żelaza, cynku, kwasu foliowego oraz wit. B12 spada nasza odporność, więc mogą nam również dokuczać afty.

Najwięcej żelaza znajdziemy m.in. w podrobach takich jak wątróbka, ale także w tofu, burakach, białej fasoli, soczewicy oraz ciecierzycy. Czym grozi niedobór? Niedokrwistością (anemią), która jest jednym z najczęściej występujących niedoborów składników odżywczych. - W konsekwencji tego stanu może rozwinąć się zapalenie języka (łac. glossitis), inaczej zapalenie błony śluzowej języka, czego objawami są jego obrzęk, pieczenie i bolesność, zmiany w odczuwaniu smaku oraz zmiana ubarwienia - język staje się blady lub ciemnoczerwony – mówi stomatolog.

Cynk

Cynk jest kluczowym składnikiem m.in. dla dobrej odporności i prawidłowego gojenia się ran, ale także dla utrzymania zdrowia jamy ustnej. Mimo że nie wzmacnia szkliwa w takim stopniu jak fluor, to jest pomocny przy mineralizacji zębów. Zapobiega rozwojowi bakterii oraz tworzeniu się płytki nazębnej, w efekcie zmniejsza ryzyko próchnicy, stanów zapalnych dziąseł i paradontozy. Stosuje się go również w leczeniu zmian błon śluzowych.

Przykład? Używanie past do zębów (z cytrynianem cynku lub chlorkiem cynku) lub płukanek, a nawet gum do żucia zawierających jony cynku chroni dziąsła i redukuje problem nieświeżego oddech. Dlaczego? - Jony cynku wchodzą w reakcję z tzw. lotnymi związkami siarki, które najczęściej odpowiadają za przykry zapach z ust i eliminują je – wyjaśnia dr Kopeć. Według jednego z badań dzięki cynkowi możliwe jest ograniczenie ilości lotnych związków siarki w jamie ustnej aż o 45 proc. Dzienne spożycie cynku u dorosłej osoby powinno wynosić 8mg (kobiety) i 11mg (mężczyźni).

Bogate w cynk są ostrygi, krewetki, wątróbka, wołowina, orzechy nerkowca, sezam, dziki ryż. Czym grozi niedobór? Niedobór cynku może powodować utratę smaku, suchość w jamie ustnej i podatność na choroby dziąseł.

Wit. B12

Witamina B12 może się okazać naszym sprzymierzeńcem, jeśli mamy problem z aftami, czyli niewielkimi, ale uciążliwymi owrzodzeniami w jamie ustnej. Jedno z badań wykazało bowiem, że suplementacja tą witaminą może być pomocna w leczeniu i zapobieganiu aftowemu zapaleniu jamy ustnej, które może dotyczyć co czwartego z nas.

Najlepsze źródła wit. B12 to produkty pochodzenia zwierzęcego, czyli mięso, ryby, mleko, jaja oraz sery.

Czym grozi niedobór? Skłonnością do powstawania aft i innych owrzodzeń w jamie ustnej. Konsekwencją niedoboru wit. B12 (i/lub kwasu foliowego) może być również niedokrwistość megaloblastyczna, w której dochodzi do zaburzonego dojrzewania komórek krwi. Objawami tego rodzaju anemii w jamie ustnej będą m.in. zapalenie błony śluzowej języka, zapalenie jamy ustnej (rozległy stan zapalny śluzówki jamy ustnej i często warg), zapalenie kącików ust, upośledzenie zmysłu smaku, charakterystycznym objawem jest też wygładzenie języka (tzw. język Huntera). Na niedobór tej witaminy są narażeni m.in. wegetarianie, weganie, osoby w podeszłym wieku, osoby z chorobami jelit i żołądka, nadużywające alkoholu.

Wit. C

Witamina C jest szczególnie istotna dla dobrej kondycji naszych dziąseł. Bierze udział w tworzeniu i regeneracji tkanki łącznej, co ma znaczenie m.in. podczas infekcji tych tkanek oraz wzmacnia naczynia krwionośne, redukując problem krwawienia dziąseł.

Wit. C szukajmy w owocach dzikiej róży, natce pietruszki, papryce, brokule, papai, czarnych porzeczkach oraz jarmużu.

Czym grozi niedobór? - Braki tej witaminy mogą skutkować stanami zapalnymi dziąseł, dłuższym gojeniem się ran w jamie ustnej, a w najgorszym wypadku tzw. szkorbutem, ciężką chorobą objawiającą się infekcjami dziąseł, ich krwawieniem, osłabioną regeneracją zmian, ruchomością, a nawet utratą zębów – ostrzega ekspert.  W grupie ryzyka niedoborów są m.in. osoby w podeszłym wieku, palacze, niemowlęta i dzieci, których głównym źródłem pokarmu jest mleko krowie, osoby z zaburzeniami wchłaniania.