Kawa – pomaga czy szkodzi? Opublikowano 14 lipca 2017

Kofeina występuje naturalnie w liściach herbaty, ziarnach kawy i kakaowca. Ta syntetyczna jest również dodawana do niektórych napojów, produktów spożywczych i lekarstw. Poziom kofeiny w kawie zależy od jej rodzaju i przygotowania. Średnia filiżanka zawiera od 95 do 165 miligramów kofeiny, podczas gdy porcja espresso od 47 do 64 miligramów. W przeciągu 10 lat konsumpcja kawy w Polsce wzrosła o ponad 80%. Przeciętny Polak rocznie wypija jej około 2,5-3 kg. Polacy częściej wybierają kawy ziarniste w wyższej półki, na co duży wpływ ma fakt, że coraz więcej osób posiada ekspresy ciśnieniowe. Dzieci poniżej 12. roku życia zwykle spożywają kofeinę w postaci herbaty. Napoje energetyczne stanowią tylko niewielką część spożycia kofeiny u dorosłych, ale w okresie w ostatnich latach ich popularność znacząco wzrosła.

 

Po wypiciu kawy

 

Kofeina wchłania się w żołądku i jelicie cienkim przez około 45 min po spożyciu. W tym czasie jest rozprowadzana po całym ciele. Okres półtrwania – czyli czas, po którym stężenie kofeiny zmniejsza się o połowę – zależy od wielu czynników, jak wiek, stan wątroby, czy przyjmowane leki. Szacuje się go na mniej więcej 3-7 godzin, ale okres ten wydłuża się w wielu przypadkach, np. u kobiet w ciąży trwa 9-11 godzin. U noworodków może to być nawet kilkadziesiąt godzin. Inne, główne składniki kawy to cząsteczki przeciwutleniaczy i aromatu, a są to kwasy chlorogenowe. Znajdują się również w  owocach, warzywach i roślinach. Są pochłaniane w jelitach i częściowo metabolizowane. Wywierają silne działanie przeciwutleniające na szereg komórek. To im przypisuje się zdolność zapobiegania chorobom serca i nowotworom. Co ciekawe, kawa bezkofeinowa ma wiele takich samych korzyści zdrowotnych, jak zwykła kawa. Oba rodzaje wykazały efekty przeciwstarzeniowe.

 

Badacze nie są jednogłośni

 

Niedawno przeprowadzone badania porównywały wpływ kawy i kofeiny na długość telomerów, które chronią końce chromosomów podczas podziału komórek. Ich struktury ulegają skróceniu, gdy komórki się starzeją. Krótkie telomery wiążą się z większym ryzykiem śmierci. Wraz ze wzrostem konsumpcji kofeiny u dorosłych, ich telomery były krótsze. Jednak wraz ze wzrostem spożycia kawy, telomery się wydłużały. Zużycie kawy może zatem wydłużyć życie, a spożycie kofeiny może ją skrócić. Jednak kofeinę powiązano również z potencjalnymi korzyściami dla zdrowia. Naukowcy wykazali ostatnio, że kofeina może zwiększyć poziom enzymu, odpowiedzialnego za zapobieganie chorobie Alzheimera. Inni naukowcy badali właściwości przeciwzapalne kofeiny i jej metabolitów. Dorośli, którzy cierpieli na mniejsze stany zapalne oczywiście były zdrowsi od tych z większymi stanami zapalnymi. Pierwsza grupa miała znacznie wyższe poziomy metabolitów kofeiny we krwi.

 

Kto może pić kawę?

 

Konsumpcję kofeiny uważa się za bezpieczną dla większości konsumentów. Ale nie dla wszystkich. Grupy najbardziej narażone na negatywne skutki spożycia kofeiny obejmują kobiety w ciąży i karmiące, dzieci i nastolatków oraz osoby z niektórymi problemami zdrowotnymi, takimi jak choroba sercowo-naczyniowa. Młode dzieci są narażone na działanie kofeiny, ponieważ ważą mniej niż dorośli. Oznacza to, że gdy spożywają kofeinę, jej stężenie w organizmie na kilogram masy ciała jest wyższe i  skutki będą trwać dłużej. Istnieją dowody na zaburzenia snu i wywoływanie złości u nastolatków, którzy codziennie spożywają kofeinę. Ponadto picie przez nich napojów energetycznych związane było ze zmianami w układzie krążenia, takich jak wysokie ciśnienie krwi, nieregularne tętno, czy zwiększone ryzyko ciężkich schorzeń sercowych.

 

Kawa a ciąża

 

Według badań, u kobiet, które starają się o dziecko, zużycie kofeiny w ilości więcej niż 400 miligramów dziennie jest związane z 11% ryzykiem samoistnej aborcji. Kobiety w ciąży, spożywając kofeinę, zwiększają ryzyko urodzenia dziecka o małej masie urodzeniowej. Kiedy karmiące matki piją kawę, część kofeiny jest przekazywana dziecku. Ponieważ metabolizm kofeiny jest znacznie wolniejszy u niemowląt niż u dorosłych, nawet małe ilości mogą mieć znaczący wpływ na dziecko. Jednakże badania nie są rozstrzygające.

 

Różne badania, różne wyniki

 

Nadal nie wiadomo czy osoby z chorobami sercowo-naczyniowymi powinny unikać kawy, czy nie. Naukowcy nie zgadzają się co do dowodów.  Niektóre badania kwestionują związek pomiędzy kofeiną a nieregularnym tętnem serca, inne je potwierdzają. Istnieją jednak dowody na to, że kofeina może oddziaływać z niektórymi lekami, stosowanymi w celu obniżenia wysokiego ciśnienia krwi, powodując, że lek jest mniej skuteczny. Dla osób zdrowych wiadomości są dobre. Umiarkowane spożycie, czyli około 400 miligramów kofeiny dziennie, nie stanowi zagrożenia, a może wręcz działać korzystnie na stan zdrowia i długość życia. Jeśli więc nie przesadzamy z ilością, możemy włączyć kawę do zdrowej diety i stylu życia. Jeżeli jednak właśnie czytając to, pijesz 10 kawę, to warto się zastanowić nad możliwymi skutkami.